Het Nationale Kleutercongres 2024

De dagvoorzitters van het Nationale Kleutercongres zijn Anouk Brouns (Kleuterrevolutie) en Mike Nijskens (Topwijs). Vakidioten die het hele land afreizen om het kleuteronderwijs net een beetje beter én mooier te maken. Van Pieterburen tot aan Maastricht en van regulier tot aan cluster 2, 3 en 4: op al deze scholen mogen zij bijdragen aan een sterke basis én schudden ze graag even aan de boom. Vandaag nemen zij jullie mee in het thema ‘Hoofd – Hart – Handen’ en zorgen zij ervoor dat jij een mooie dag beleeft en met een vol hoofd, een warm hart en mogelijk zelfs vieze handen naar huis gaat!

Een bekend Engels gezegde luidt 'No man is an island'. Vrij vertaald komt het erop neer dat niemand in zijn of haar eentje en helemaal voor zichzelf leeft. En in Afrika kennen ze 'Ubuntu', wat zoveel betekent als 'Ik ben omdat jij bent'. Kortom, we zijn enorm met elkaar verbonden en dat is zelfs met name in de eerste periode van je leven zo. De motor van je ontwikkeling is de kwaliteit van de relatie van de mensen die zich allemaal met je bemoeien. Zij kunnen je ontwikkeling 'aan', maar ook 'uit' zetten. Dat maakt natuurlijk kwetsbaar en daarom is het goed dat er een wetenschap is die zich hiermee bezighoudt. Dat is natuurlijk de pedagogiek. We betekenen echt iets voor elkaar en daarom is het goed om erover na te denken wat dat dan precies is. En dat gaan we dan in deze presentatie ook maar eens doen ...

Hoeveel ruimte krijgt de kleuter nog om de motor van zijn eigen ontwikkeling te zijn? Wordt ons aanbod bepaald door het volgsysteem en afvinklijstjes? Hoeveel ruimte voor initiatieven en inbreng van kinderen bieden de populaire kleutermethodes? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat kleuters zich eigenaar van hun leerproces en hun leeromgeving (blijven) voelen?

Het vergroten van eigenaarschap zorgt voor een hogere intrinsieke motivatie. Willen we het kind weer de motor van zijn eigen ontwikkeling laten zijn, dan is het vergroten van de intrinsieke motivatie een must. Moeten alle kinderen bijvoorbeeld wel meedoen met je kringactiviteit? En hoe geef je kinderen een rol in het ontwerpen van je onderwijsaanbod en leeromgeving? Mogen kinderen een hele week in de bouwhoek spelen? In deze lezing geeft Mike antwoord op voorgaande vragen en geeft hij praktische tips om het gevoel van eigenaarschap bij kleuters te vergroten.

Iedereen weet dat het spelen voor jonge kinderen hét middel is waarlangs ze de wereld verkennen en gaan begrijpen, gaan leren. Wij, als volwassenen kunnen daar dimensies aan toevoegen in het meespelen. Iedereen weet het: Verkennen, verbreden, verdiepen. 

Maar hoe creëer je tijd, hoe zorg je dat het spel niet overneemt van de kinderen, hoe kom je tot gelijkwaardigheid in het spelen en ontstaat er toch verdieping.......

Deze, en meer vragen uit de praktijk staan centraal in de workshop. 

Met jullie inbreng denken we na over hoe en met wat we het spel van die leuke, ontroerende, inspirerende, eigenzinnige, slimme jonge kinderen kunnen beïnvloeden. Ook over het wanneer wel en wanneer niet.

In deze workshop gaat Anouk je praktisch antwoord geven op de meest gestelde vragen over het spel in de verrijkte omgeving. De vraag die daarbij centraal staat is: biedt de inrichting van mijn groep voldoende ontwikkelingskansen?

Daarbij zullen we inhoudelijk ingaan op vraagstellingen als:

-        Wat is het belang van het werken met sterke fundamenten in een kleutergroep?

-        Hoe richt je deze fundamenten in op het spelniveau van jouw didactische middenmoot?

-        Welke criteria kun je hanteren om te meten of de omgeving kwalitatief voldoende ontwikkeling stimuleert?

-        Hoe kun je met materialen het spel remediëren of juist verdiepen en verrijken? Kortom: welke differentiatie is er mogelijk?

-        Wat is de letterlijke plaats van het thematische spel en welke keuzes maak ik wel of juist niet?

-        Welke kijk hebben we op de plaats van een rekenhoek of lees- en schrijfhoek?

Deelnemers aan deze workshop ontvangen na afloop een kijkwijzer waarmee ze zicht krijgen op de sterke punten maar ook de mogelijke verbeterpunten van de eigen speelleeromgeving.

Anouk is erop gebrand dat je na afloop direct het verschil kunt maken in jouw groep en neemt de uitdaging graag aan om dit doel te behalen bij iedere deelnemer; of je nu pas net het kleuteronderwijs aan het ontdekken bent of al jaren gedreven les geeft aan de jongsten van de school. 

Of beter gezegd: wat we ons móeten blijven herinneren over neurodivergentie bij jonge kinderen

In deze lezing neemt Carla van Deelen je mee in de wereld van neurodiversiteit en neurodivergentie. Ze legt helder uit wat het verschil is tussen beide begrippen en waarom juist het kleuteronderwijs bij uitstek ruimte biedt voor de enorme variatie in de ontwikkeling van jonge kinderen.

Carla bespreekt herkenbare vormen van neurodivergentie op jonge leeftijd en geeft praktische handvatten om hier als professional in een (vaak volle) kleutergroep goed mee om te gaan. Daarbij nodigt ze je uit om ook naar je eigen manier van kijken en denken te reflecteren: hoe beïnvloeden jouw overtuigingen en ervaringen de manier waarop je kinderen benadert die zich anders ontwikkelen?

Samen onderzoek je hoe je verschillen niet alleen kunt herkennen, maar ook echt kunt benutten. Want verschillen zijn er – altijd. Het is aan ons om ze te zien, te begrijpen en te waarderen.

Tijdens deze inspiratieworkshop maken de deelnemers (opnieuw) kennis met de pedagogiek en filosofie van Reggio Emilia. Een pedagogiek, waarbij het luisteren en het kijken naar kinderen centraal staat en waarbij ‘het competente kind’ een van de uitgangspunten is. Dit kindbeeld gaat vooral uit van wat het kind kan of in potentie in zich heeft. Een prachtig uitgangspunt. Kinderen hebben namelijk het recht om zich te ontwikkelen. 

Deze manier van werken betekent voor de professional echt kijken en luisteren naar kinderen. Vragen als ‘Wat houdt dit kind bezig, wat is het kind aan het leren, welke strategie gebruikt het?’ helpen de professional bij het creëren van een passend aanbod, door steeds weer een context te scheppen waarin het kind op onderzoek kan.

We maken in deze inspiratieworkshop op 2 manieren kennis met deze pedagogiek;

1. Een korte inleiding in deze visie
2. Actief aan de slag te gaan met de Reggio-Emilia pedagogiek. We gaan gebruik maken van licht, loose parts en andere materialen.

Hierbij maken we de koppeling naar de dagelijkse praktijk en de ontwikkeldomeinen.

Voorbereidend schrijven is veel meer dan wat krullen maken op een oefenblaadje. Tijdens deze workshop wordt de SCHRIJFRITMIEKboom kort doorlopen. We staan stil bij de wortels en de verschillende takken. Het belang van bewegen, lateralisatie, handvaardigheid, ruimtelijke oriëntatie, schrijfhouding, pengreep, schrijfbeweging, vormen, lijnen en patronen, … Theorie en doe-opdrachten worden mooi afgewisseld. Je gaat naar huis met heel veel inspiratie rond voorbereidend schrijven.

Tijdens deze workshop:
– Krijg je kennis over de vele vaardigheden die bij het schrijven aan bod komen.
– Krijg je een antwoord op wat we tijdens de kleuterperiode kunnen aanreiken om kinderen zo optimaal mogelijk voor te bereiden op het schrijfonderwijs in groep 3.
– Maak je kennis met de voorbereidende schrijfmethode Krullenbol en/of kan je nadien doelgerichter met de methode aan de slag.
– Krijg je heel veel creatieve en muzische ideeën rond voorbereidend schrijven.

We weten dat jonge kinderen gespreid leren en zich ontwikkelen door ontdekken, spel en fantasie, modeling en imitatie, korte instructies en met hun hele lijf. Maar hoe leren jonge kinderen eigenlijk het beste? Wat weten we vanuit de wetenschap over wat werkt bij het leren van jonge kinderen? Moeten we ze enkel laten spelen, zelf dingen laten ontdekken? Of moeten ze vooral nieuwe informatie onderwezen krijgen? Het antwoord is dat zowel spelen als formeel onderwijs (leren) belangrijk zijn bij het leren van jonge kinderen. Spelend leren is dan ook een kernbegrip in het kleuteronderwijs. Maar wat verstaan we daar eigenlijk onder?

Tijdens deze lezing neemt drs. Ruth Heuvelman je mee in de belangrijkste inzichten over wat we weten vanuit de wetenschap over hoe jonge kinderen leren. Wanneer kies je voor (begeleid) spel en wanneer kan je instructie juist weloverwogen inzetten? En hoe ziet dat er dan uit? Welke vorm van spelend leren is het meest effectief? Ook bespreekt zij welke rol jij daarin als leerkracht kan innemen. Zo wordt het niet of spelen of leren, maar spelen en leren. Het beste van twee werelden. 

Materialen die de fantasie prikkelen, zonder betekenis, doel, regels, zonder goed of fout. Tijdens de workshop gaan we zelf aan de slag om te ervaren wat open eind materiaal voor jou betekent en hoe je dit inzet tijdens activiteiten zoals knutselen, kunst, verf en klei. Alle materialen komen uit de kast en we gaan proefondervindelijk aan de slag om samen dit thema verder uit te diepen. We gaan aan de slag met allerlei materialen uit de Potjeskast in combinatie met de “algemene” knutsel materialen zoals klei, verf, scharen.

De Potjeskast is een product van Esther Hoogendijk. Alle materialen uit de potjeskast vallen onder “Loose parts” oftewel losse onderdelen, zijn voorwerpen die kinderen op oneindig veel manieren kunnen gebruiken in hun spel. De voorwerpen kan je verplaatsen of combineren met andere materialen. De voorwerpen of materialen kunnen meerdere functies toegewezen krijgen en niet slechts een functie, zoals bij een pop of een puzzel. Deze vorm van ‘open-end play’ biedt kinderen de kans zelf hun spel vorm te geven. De open blik van het kind wordt ondersteund en geprikkeld, het kind wordt uitgedaagd te experimenteren, zelf nieuwe mogelijkheden, spelideeën en oplossingen te zoeken met het materiaal.

Ontdek waarom Kliederen de motor is achter de creatieve ontwikkeling van kleuters. Laat je inspireren hoe je kleuters kunt verwonderen en helpen groeien. Onze workshop zit boordevol praktische tips, inspirerende en creatieve ideeën die je meteen kunt toepassen in je klaslokaal.

Het is meer dan alleen een workshop, het is letterlijk een actieve reis door de wereld van sensopathisch spel en sensomotorische ontwikkeling. Onze workshop “Kliederen met Kleuters” is jouw paspoort naar een wereld vol eigenzinnige materialen, plezier en onbegrensde verbeelding.

We kunnen je niet beloven dat je schoon blijft…..

Na het volgen van deze workshop:

• Kun je je onderwijs nog meer verrijken met creatieve en stimulerende activiteiten die de zintuigen prikkelen en de motorische ontwikkeling bevorderen.
• Zul je een dieper begrip hebben van sensopathisch spel en sensomotorische ontwikkeling, waardoor je nog beter in staat bent om de behoeften van kleuters te begrijpen en hierop in te spelen.
• Heb je de kans gehad om samen met andere kleuterprofessionals eigenzinnige materialen te verkennen en ervaringen uit te wisselen hoe je deze in je praktijk kunt inzetten.

Tijdens deze actieve workshop staan we kort stil bij een stukje theorie over het verloop van de motorische ontwikkeling van kleuters. Je krijgt antwoord op o.a. de onderstaande vragen:

- Wat is typisch kenmerkend voor de motoriek van een kleuter?
- Waarom is de motorische ontwikkeling zo’n belangrijke basis?
- Hoe observeer je de motorische ontwikkeling van een kleuter tijdens spel- en beweegactiviteiten?
- Hoe stimuleer je de motorische- en sensomotorische ontwikkeling van een kleuter?
- Wat zijn effectieve spelactiviteiten om de motorische ontwikkeling te stimuleren?

Daarnaast ontvang je als deelnemer van deze workshop veel praktische voorbeelden van spelactiviteiten die de motorische ontwikkeling van kleuters stimuleert. De voorbeelden van deze activiteiten zijn toe te passen voor de hele groep, in een klein groepje of in de beweeghoek/motoriekhoek.

Tijdens deze workshop ga je als deelnemer zelf ook een aantal spelactiviteiten in beweging ervaren! Je ontvangt tips en tools over geschikte materialen die kleuters uitdagen om op een effectieve manier in beweging te komen.

Laat je inspireren door de elementen van het Montessori-onderwijs die direct toepasbaar zijn binnen iedere kleuterklas. 
Tijdens deze inspiratiesessie word je ondergedompeld in ‘het beste van Montessori’. Hierbij komt het volgende aan bod: 
 
- De basisprincipes van Montessori 
- Kijken naar de ontwikkeling van kleuters: observeren in plaats van toetsen of 'afchecklijstjes’ 
- De voorbereide omgeving: een rijke speelleeromgeving als basis 
- Montessori-inspiratie om in te zetten binnen iedere vorm van kleuteronderwijs 
  
Deelnemers ontvangen na afloop een hand-out met daarin een samenvatting van alle praktische tips en inspiratie.  

In deze workshop laten we deelnemers ontdekken hoe veelzijdig LEGO® Serious Play® is. Met behulp van LEGO® stenen en de juiste vragen, worden kinderen gestimuleerd hun verbeelding te gebruiken. Zij worden geholpen met LEGO® verhalen te bouwen en te vertellen, taalvaardigheid te ontwikkelen. Dat kan individueel, maar ook door samen te werken en de onderlinge woordenschat te vergroten. En natuurlijk, wanneer kind en/of groep klaar zijn met bouwen, willen ze vertellen, hun verhaal, met trots in een veilige omgeving.

De LEGO® Serious Play® methode is ontwikkeld binnen het LEGO® bedrijf. Door de specialisten van LEGO® Educatie is de versie voor kinderen verder ontwikkeld. In deze workshop ga je al spelende kennismaken met deze versie en de mogelijkheden al spelenderwijs ontdekken voor de kinderen in jouw klas.

Iedereen begrijpt dat observeren en het geven van passende begeleiding tijdens een speel-werkles van onschatbare waarde is. Toch is het niet altijd makkelijk om de juiste ontwikkelimpulsen te geven op basis van je observaties. Vragen als 'wat ben je aan het maken' of 'bouwen jullie een toren' zijn snel gesteld, maar ook weinig effectief. 

Maar wat moet je dan wel doen? Hoe geef je de juiste begeleiding en sterke ontwikkelimpulsen. Deze vragen vormen het hart van de workshop van Ynte. Naast waardevolle inzichten over observeren, deelt zij tips & tricks op het gebied van het stellen van vragen, het toevoegen van middelen of problemen, zelf meespelen en zelf actief handelen. En dat allemaal aan de hand van filmmateriaal zodat je direct kunt oefenen met praktijksituaties!

Huppelen, springen, rennen tijdens gymles of bij buitenspel of spelen in de hoeken zijn uitgelezen kansen om rekenvaardigheden te oefenen voor kleuters!

In deze workshop leer je dat het heel eenvoudig is om de rekendoelen te integreren in de hoeken, het buitenspel, de gymles en tijdens je dagelijkse routines. Op deze manier kom je tegemoet aan de natuurlijke spel- en bewegingsbehoefte van het jonge kind waardoor kinderen zich goed kunnen ontwikkelen. De cruciale doelen voor een soepele overgang naar het rekenonderwijs in groep 3 komen hierbij ook aan bod. Je gaat naar huis met veel praktische tips waar je de volgende dag direct mee aan de slag kunt. 

Rob & Emiel zijn experts in het creëren van verwondering. Maar niet bij de kleuters, maar juist bij jou! Met hun prikkelende acts zullen ze de dag op een bijzondere manier afsluiten.

Maar ook beantwoorden ze de vraag: hoe kun je zelf nog meer halen uit datgene wat je vandaag hebt geleerd? Kunnen we die veranderingen écht allemaal doorvoeren? 

Met 14 (!) gouden prijzen op het NK Magic en drie podiumplaatsen op het WK Magic zijn zij magisch kunstenaars van het hoogste niveau. Geloof ons dat dit iets is waar je nog lang over zult napraten!