Helma Koomen
Goede leerkracht-leerling-relaties? Werk aan de winkel voor de IB'er!
Een goede affectieve relatie tussen kind en leerkracht is in veel opzichten van belang voor de ontwikkeling van kinderen, maar daarnaast ook voor het welbevinden van leerkrachten. Aandacht voor de rol van veilige haven en veilige basis vraagt veel, maar kan ook veel opleveren. Goede relaties liggen aan de basis van klassenmanagement en van kunnen profiteren van instructie door leerlingen. Bovendien blijken ze een sleutel in de omgang met probleemgedrag en de aanpak van zorgleerlingen.
Inzicht in hoe 1-op-1-relaties werken en in mogelijkheden denken om deze relaties te beïnvloeden, behoren daarmee tot de basisuitrusting van IB'ers. 1-Op-1-relaties bevinden zich niet in een vacuüm. Zo hebben de relaties van leerkrachten met individuele kinderen ook invloed op de relaties tússen leerlingen. Een ongunstige leerkracht-leerling-relatie kan via de groepsdynamiek als een boemerang terugkomen bij zorgleerlingen. Alle reden om een interventie, zoals LLInC of Samenspel, in te zetten als zich zo’n ongunstige relatie ontwikkelt. Daarnaast wordt de kwaliteit van relaties beïnvloed door andere relaties binnen de school. Hoe goed wordt er in de organisatie bijvoorbeeld zorggedragen voor leerkrachten? En zijn 1-op-1-relaties bespreekbaar met IB'ers en orthopedagen? In deze sessie wordt aandacht besteed aan wat een goede invulling van deze rol vraagt aan expertise en zelfreflectie van IB'ers.
Prof. dr. Helma Koomen is (emeritus) hoogleraar Professionele pedagogische relaties (Kohnstamm leerstoel) bij Pedagogische en Onderwijswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is zij hoofdopleider van de post-academische opleiding tot Orthopedagoog-Generalist bij Rino Amsterdam. In haar onderzoek staan pedagogische relaties centraal. Zij onderzoekt al jarenlang interacties en affectieve relaties in basis- en voortgezet onderwijs, in relatie tot emotioneel welzijn, sociale aanpassing, probleemgedrag, betrokkenheid bij school, motivatie en prestaties van kinderen. Daarnaast richt zij zich op de kant van de professionele opvoeder, waarbij ze zelfeffectiviteit, emotionele processen en de ontwikkeling van stress en welzijn bestudeert. Haar onderzoek omvat ook de ontwikkeling en evaluatie van vragenlijsten om de kwaliteit van de professionele affectieve relatie te meten, zoals de LLRV (via de leerkracht) en de SPARTS (via de leerling), en de ontwikkeling en evaluatie van de interventie LLInC (Leerling Leerkracht Interactie Coaching) gericht op reflectie op professionele opvoedingsrelaties, bijvoorbeeld door leerkrachten (zie: https://www.relatieonderzoek-uva.nl).