Executieve functies ontwikkelen in de klas - Wat jij als leerkracht kunt doen

Executieve functies (regelfuncties), zoals starten met een opdracht, de aandacht erbij houden en doorzettingsvermogen, hangen op een complexe wijze samen en werken op elkaar in. Het daaruit voorvloeiende gedrag bepaalt echter wél in hoeverre het leerlingen lukt om tot leren te komen. Goed gedrag is voorwaarde voor goed leren, stelt de auteur. Als kinderen met zwakke executieve functies niet de juiste ondersteuning krijgen, lopen ze het risico op ondermaatse schoolprestaties en het ontwikkelen van gedrags-, emotionele of motivationele problemen. Er zijn vijf kenmerken van effectief lesgeven: klasklimaat, klassenmanagement, instructie, afstemming en zelfregulerend leren. Hierbij staat het leerkracht-handelen centraal: wat heeft het kind van de leerkracht nodig?

In het eerste deel bespreekt Horeweg wat executieve functies zijn, welke dat zijn (inhibitie, werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit, aandacht richten, emotieregulatie, planning/organisatie, taakinstructie, timemanagement, doorzettingsvermogen en metacognitie) en wat ze inhouden. Ook besteedt hij aandacht aan de factoren die van invloed zijn op een goede ontwikkeling, plus de risico’s. In het tweede deel wordt per executieve functie beschreven wat de invloed op gedrag en leren van de leerlingen is als er ‘zwaktes’ zijn in de ontwikkeling. Wat kun je doen om de kinderen in de klas te ondersteunen? Het laatste deel ten slotte gaat over executieve functies en extra leerbehoeften, het langetermijngeheugen, en functieproblemen gekoppeld aan de lesfasen.

Het betreft een relevant onderwerp op school, de auteur heeft het dichtbij de praktijk geschreven, en het is goed leesbaar. Het boek bevat veel informatie en geeft heel veel voorbeelden. De ontwikkeling van executieve functies vraagt om een goede afstemming in het team en wel op een continue basis. De moeite waard.