De kracht van samen: hoe onderwijsprofessionals en ouders écht kunnen samenwerken

© Instondo

Als interim-IB’er, trainer en contextueel werker weet Gretha als geen ander: het onderwijs draait niet alleen om leerlingen – maar ook om de wereld waaruit zij komen. En dat betekent: ouders. “Echte samenwerking begint bij het verhaal van ouders even belangrijk maken als dat van de professional,” aldus Gretha.

Onderzoek vanuit de praktijk

De aanleiding voor het boek was een masteronderzoek dat Gretha volgde binnen de opleiding Contextuele benadering in het onderwijs. Hierin verdiepte ze zich in de vraag: wat doen onderwijsprofessionals in relatie met ouders, zodat het vertrouwen groeit, zonder hun eigen kant te verliezen.

“Ik werkte als intern begeleider op een basisschool en merkte dat samenwerking met ouders niet altijd vanzelf ging. Tegelijkertijd zag ik hoeveel het uitmaakt als die relatie wél goed is – ook als moeder van drie kinderen, van wie er twee extra ondersteuning nodig hebben op school.”

In het onderzoek sprak Gretha met onderwijsprofessionals én ouders. Opvallend was hoe vaak het woord ‘samen’ terugkwam. Beide groepen gaven aan: we hebben elkaar nodig. En juist daar ontstaat de ruimte voor ontwikkeling, voor het kind én voor de relatie.

De kracht van de contextuele benadering

De kern van haar benadering is gebaseerd op het gedachtegoed van de contextuele therapie van Ivan Böszörményi-Nagy. Deze theorie draait om verbondenheid, rechtvaardigheid en wederkerigheid in relaties. Als het geven en ontvangen in balans is, groeit het vertrouwen – een basisvoorwaarde voor samenwerking.

“Professionals zeggen: ‘ik heb mijn best gedaan, maar de ouder werkt niet mee’. Maar wat nou als die ouder zich niet uitgenodigd voelt? Of zich onmachtig voelt? Er zit vaak een reden achter terughoudend of defensief gedrag. Daar kun je nieuwsgierig naar zijn.”

Volgens Gretha is samenwerken met ouders geen extra taak, maar een essentieel onderdeel van goed onderwijs. Daarom introduceert ze het begrip ‘dynamische driehoek’: de leerkracht, de leerling en de ouders. Als alledrie die relaties gevoed worden, ontstaat er ruimte voor ontwikkeling.

Van ongemak naar uitnodiging

Een terugkerend thema in de boekpresentatie was wat je als onderwijsprofessional kunt doen als het contact met ouders moeizaam is. Bijvoorbeeld bij defensieve reacties of wanneer ouders onzichtbaar blijven. Gretha pleit dan juist voor proactief, laagdrempelig contact.

“Een telefoontje of een berichtje zonder probleem, gewoon om iets moois te delen – dat verlaagt de drempel. Ouders voelen zich gezien en zijn daardoor sneller bereid om in gesprek te gaan als er wél iets is.”

Ook bij conflict of wantrouwen adviseert ze om het persoonlijke contact niet uit de weg te gaan. “Ga in gesprek. Niet via e-mail of ouderportalen, maar in een echte ontmoeting. Alleen dan zie je elkaar als mens.”

Grenzen bewaken en ruimte geven

Een opmerkelijke kijkersvraag tijdens de boekpresentatie was: hoe geef je ruimte aan het verhaal van ouders zonder je professionele grenzen te verliezen? Gretha’s antwoord is helder: luisteren gaat voorop. 

“Begrijpen gaat vóór begrepen worden. Als je écht luistert en teruggeeft wat je hoort, ontstaat er vaak vanzelf ruimte om ook jouw visie of advies te delen.”

Een voorbeeld uit haar praktijk ging over een leerling in groep 8 waarbij ouders het schooladvies in twijfel trokken. Door eerst hun zorgen serieus te nemen – en niet direct te verdedigen – ontstond er ruimte voor een gesprek op basis van vertrouwen. “Toen ouders zich gehoord voelden, konden we samen verder kijken: wat hebben we wél nodig voor dit kind?”

Direct aan de slag met twee praktische tips

Tot slot de vraag die iedereen bezighoudt: wat kan ik nu al anders doen? Gretha sluit af met twee tips die je direct kunt toepassen:

1. Vraag je in elk contact af: hoe is het aan de andere kant?
   Deze vraag helpt om oordeelloos te kijken en maakt ruimte voor écht contact.
2. Erken ouders in de zorg voor hun kind.
   Ook als je het niet eens bent, helpt deze erkenning om verbinding te herstellen en het gesprek open te houden.

Over het boek

TIBtool #51 – Werk samen met ouders! De kracht van verbinding biedt een combinatie van theorie, herkenbare praktijkvoorbeelden en concrete aanraders. De publicatie is bedoeld voor IB’ers, leerkrachten, directeuren en andere onderwijsprofessionals die willen investeren in de relatie met ouders – juist als het lastig is. Zelf aan de slag? Bestel nu jouw exemplaar