Sharon Stellaard: “Beleid verandert niet, omdat we vasthouden aan wat niet werkt”
Wat als we al vijftig jaar beleid maken dat het tegenovergestelde bereikt van wat we willen? En wat als we, ondanks alle goede bedoelingen, steeds opnieuw dezelfde fouten maken? Beleidsonderzoeker Sharon Stellaard stelt: dat is precies wat er gebeurt in het passend onderwijs en de jeugdzorg.
Tijdens het OJ Congres op 3 juni 2025 laat ze in haar lezing zien waarom hervormingen zelden zoals beoogd werken - en wat we daaraan kunnen doen. Haar kracht? Ingewikkeld beleid letterlijk zichtbaar maken. “Als mensen zeggen: ‘Kun je het concreet maken?’, dan laat ik het gewoon zien.”
Ze kiest in haar lezing voor originele vormen, om abstract beleid tastbaar te maken. Zo laat ze op het ritme van muziek 50 jaar hervormingsbeleid zien – en ineens wordt glashelder waarom er zo weinig verandert. Het werkt, want steevast klinkt er uit de zaal: “Ah, nu snap ik het!”
Haar lezing is scherp, creatief en verhelderend. Met natuurkunde, wiskunde, beeld en muziek maakt ze de mechanismen achter beleid zichtbaar én voelbaar. Zelfs voor wie moegestreden is binnen een systeem dat maar niet mee lijkt te bewegen, ontstaat er een nieuw perspectief – jij kunt zelf het verschil maken.
Waarom hervormingen in passend onderwijs en jeugdzorg vaak mislukken
Stellaard promoveerde op het bestuurlijke effect van hervormingsbeleid en zag een opvallende rode draad: we blijven streven naar minder bureaucratie, meer nabijheid en maatwerk – maar bereiken vaak het omgekeerde. “We vernieuwen binnen een systeem dat zwaarder weegt dan de innovaties die we toevoegen. Dan is het niet vreemd dat het resultaat zich blijft herhalen.”
Aan de hand van eenvoudige analogieën – zoals het verschil in gewicht tussen een bowlingbal en golfballetjes – legt ze uit hoe een log systeem innovatie overschaduwt. Pilots en interventies blijven druppels op een gloeiende plaat zolang we de onderliggende logica niet bevragen.
De systeemfout: hoe incongruent beleid jongeren belemmert
Haar boodschap is niet alleen gericht op bestuurders en beleidsmakers, maar ook op professionals in het veld: leerkrachten, IB’ers, jeugdwerkers. “We vragen van jongeren dat ze reflecteren en verantwoordelijkheid nemen. Maar doen wij dat zelf ook?”
Stellaard pleit voor congruentie: zelf doen wat je van anderen vraagt, en handelen in lijn met wat je zegt of gelooft. Denk aan zoiets als kinderen aanspreken op hun schermtijd, terwijl je zelf voortdurend op je telefoon zit. “Pas als we zelf het voorbeeld geven, kunnen we van jongeren vragen hetzelfde te doen” stelt ze. Want zolang we interventies richten op symptomen, maar het fundament ongemoeid laten, verandert er niets. “Het is alsof we steeds dezelfde weg nemen, maar het verkeersbord een ander kleurtje geven.”
Systeemverandering begint bij kritisch denken
Echte verandering begint niet bij grootse beleidshervormingen, maar juist klein en bij onszelf. Bij betere vragen: Waarom doen we dit? Werkt het nog? En als het niet werkt – waarom houden we het in stand? Stellaard roept op tot kritisch denken, elkaar durven bevragen, en verantwoordelijkheid nemen. Niet uit verwijt, maar uit zorg voor iedereen die nú de gevolgen van beleid ervaart.
Waarom je de lezing “Verandering van perspectief” niet mag missen
Stellaard geeft geen pasklare oplossingen, maar biedt een scherpe lens aan. Haar lezing is een unieke mix van wetenschap, kunst en urgentie. Je verlaat de zaal niet met beleidstips, maar met inzichten die blijven hangen – en zin geven om iets te veranderen.
Als veelgevraagd spreker op congressen, in de Tweede Kamer, bij het kabinet van de Koning, op universiteiten, scholen en beleidsdagen door het hele land, brengt Sharon Stellaard nu ook haar impactvolle lezing naar het OJ Congres – een ervaring die je niet wilt missen.
Reserveer nu je tickets en ontdek meer over dit unieke congres voor onderwijs, gemeenten én jeugdwerk of bekijk alle sprekers
OJ Congres – 3 juni 2025
Lezing Sharon Stellaard: Verandering van perspectief
