Pestgedrag op school: ook onder leerkrachten
Als school is het niet ongebruikelijk om te maken te krijgen met pestgedrag, maar dit gebeurt niet alleen tussen leerlingen. Ook onder collega’s in het onderwijs komt pestgedrag voor, dat vaak weinig verschilt van het gedrag onder kinderen. Belangrijk hierbij is het belichten van het probleem, weten welke impact het kan hebben en weten hoe je het pesten kan aanpakken. Want ook voor leerkrachten is een veilig schoolklimaat belangrijk.
Uit de Veiligheidsmonitor van 2023 blijkt dat leerkrachten in het basisonderwijs vaker gepest worden door collega’s dan door leerlingen of ouders. Leerkracht Maria Schuitemaker ervaarde dit zelf toen ze op haar stageplek terechtkwam in een onveilige werksfeer. Het begon toen haar zorgen over een meisje met ontwikkelingsproblemen werden genegeerd door haar stagebegeleider en de directie. Toen ze uiteindelijk een melding maakte bij Veilig Thuis, bleek het meisje mishandeld te worden. Voor Schuitemaker zelf werd het werkklimaat hierna onveiliger: “Ik werd door collega’s al steeds gemaand om problemen niet aan te kaarten. Overal werd overheen gepraat met een ‘wil je nog koffie?’ en ‘we hebben het toch gewoon gezellig?’ Wat de directie bespreekbaar achtte, daar konden we het over hebben. Alles daarbuiten zorgde voor angst onder de rest van het team.” Haar ervaring illustreert een bredere cultuur van angst en uitsluiting op scholen waarbinnen het stellen van kritische vragen en het benoemen van zorgen wordt ontmoedigd.
Volgens pedagoog Kees van Overveld moet je als school pesten goed definiëren: “Pesten is altijd een vorm van agressie en heeft drie kenmerken. Het is intentioneel, structureel en er is sprake van machtsverschil.” Verder stelt hij dat pesten op de werkvloer vaak begint met subtiele grensverkenningen waarbij het belangrijk is hier voortijdig bij in te grijpen: “Komt dat signaal niet, dan krijgt het pestgedrag vrij spel.” Mocht het pestgedrag aanhouden, dan is de volgende stap om de vertrouwenspersoon of directie in te lichten. Als dit niet mogelijk is, kan je volgens Van Overveld ook terecht bij de vakbond.
Het faciliteren van een veilig werkklimaat valt in de Arbowet onder de psychosociale arbeidsbelasting. Het is dus de verantwoordelijkheid van de werkgever, in dit geval de school zelf, om pestgedrag te voorkomen of aan te pakken. Een positief werkklimaat en groepseenheid is volgens Van Overveld hiervoor essentieel: “Op het moment dat de groep van zich laat horen, is het heel snel gedaan met pestgedrag. De kracht van de groep is altijd sterker dan de macht van de eenling.”
Lees hier meer over de ervaring van Maria Schuitemaker en het advies van Kees van Overveld.